Wat is een vestingstad?

Nederland kent een aardig aantal vestingsteden en vestingstadjes. Bij
een vestingstad gaat het voornamelijk om verdediging, daar is de stad
goed op ingericht. Bij een aanval op een vestingstad is de stad zo
ingericht dat de vijand zo makkelijk mogelijk te verslaan. Een
vestingstad is meestal ingericht in een ster-vorm, met uitstekende
bastions (de punten) zodat de vijand makkelijk gezien kan worden. De
ster vorm wordt zichtbaar gemaakt met grachten, met daarachter wallen (heuvels
rondom), muren en poorten. Een fort heeft dezelfde indeling, alleen is
een fort bedoeld voor militairen en een vestingstad heeft ook burgers.
Een vestingstad is van alle gemakken voorzien, de burgers en militairen
in de vesting kunnen zich in de stad redden. Zo is er een waterput
voorhanden en wordt er voedsel verbouwd zodat er eten en drinken
aanwezig is voor de bewoners.

Een vestingstad heeft een aantal standaardonderdelen. Een vestingstad
kan omringd zijn met wallen met poorten of met muren en poorten, steen
kwam pas later aan de orde, hierdoor hebben de oudste vestingsteden geen
muur. Ook kan het zijn dat er later alsnog een muur is aangelegd in de
vestingstad. Belangrijke onderdelen dat bijna elke vestingstad heeft
zijn de stadswallen/muren met grachten en bastions, poorten, torens,
kanonnen, een Arsenaal en waterpomp(en). Elk onderdeel wordt per stuk
omschreven op deze pagina.

Stadswallen De stadswallen zitten om de stad heen, dit zijn ophogingen om de vijanden tegen te houden. Later kwamen er in sommige gevallen nog stenen muren bovenop de wallen. Verder zijn de wallen uitgerust met plekken om te schieten op een tegenstander, toiletten en poorten om de tegenstanders buiten te houden.

Bastions Een bastion is een onderdeel van de stadswallen, dit zijn de punten die zichtbaar zijn rondom de stad. Onderdelen van een bastion zijn; flank, face, saillant, keel en de courtine.

Grachten De grachten zijn weer gegraven buiten de wallen, ook weer om de tegenstanders tegen te houden. De gracht is bij de stadspoorten te passeren met meestal een ophaalbrug.

De poorten zijn een onderdeel van de omwalling/ommuring. Uiteraard ook
bedoeld om de tegenstander buiten de deur te houden. In de omwalling is
de poort meestal simpel in de wallen weg gewerkt en met deuren af te
sluiten. Later bij de stenen ommuring werden de poorten vaak mooie
bouwwerken, met deuren die gesloten kunnen worden en meestal een valhek
in de poort. Ook is een stenen stadspoort voorzien van schietgaten. Er
zijn waterpoorten en landpoorten, een waterpoort werd veelal gebruikt
voor de doorgang naar een haven en een landpoort voor een doorgang op
het pad.

De torens zitten vaak al verwerkt in een stenen stadspoort, maar ook
werden er toren gebouwd in de muur voor extra verdediging. De torens
zijn vaak mooie bouwwerken met schietgaten om de tegenstander geen kans
te geven. Vaak is er een kruittoren aanwezig om kruit in op te slaan.

Het arsenaal was voor de vesting de belangrijkste opslagplaats. In het
Arsenaal werden namelijk de wapens opgeslagen, bij een aanval waren de
wapen dan snel gereed.

Een pomp met een grote zwengel om grondwater omhoog te pompen voor
drinkwater. Hiervoor werden diepe waterputten gebruikt en met een
emmertje grondwater omhoog gehaald.